In België hebben we nog iets wat op veel plaatsen in de wereld al lang is verdwenen: sterke vakbonden. Echte tegenmacht. Een schild tegen het rauwe kapitalisme dat werknemers ziet als wegwerpproducten, vervangbaar, onderbetaald en zonder inspraak. En dat is exact waarom regering na regering alles doet om die vakbonden te verzwakken. Kijk naar het Arizona-regeerakkoord: sluw verpakt, maar duidelijk een aanval op collectieve onderhandeling en syndicale actie.

De Verenigde Staten hebben een vredesplan voor Oekraïne . Of beter gezegd: ze hebben een plan voor zichzelf. Zonder Europa te raadplegen, onderhandelen ze over de toekomst van een oorlog die zich op ons continent afspeelt. En alsof dat nog niet arrogant genoeg is, verwachten ze vervolgens dat wij, de Europeanen, hun plan uitvoeren, met onze soldaten en ons geld.

Geen grote parlementaire debaten . Geen massale protesten. Geen indringende krantenkoppen. De Belgische Arizona regering duwd haar veiligheidsplannen haast geruisloos door. Slimme camera’s met AI, automatische nummerplaatherkenning (ANPR), gezichtsherkenning technologieën die in een democratie met de grootst mogelijke voorzichtigheid moeten worden benaderd, werden zonder al te veel weerstand omarmd.

We leven in een tijd waarin waarheid en leugen dezelfde snelheid hebben. Een tijd waarin de echo van een complottheorie luider klinkt dan de stem van de rede. Sociale media, ooit de belofte van een verbonden wereld, zijn verworden tot de arena’s van fake nieuws, polarisatie en haat. Het is geen dystopische toekomst, het is onze dagelijkse realiteit.

Vandaag wordt de 47ste president van de Verenigde Staten ingezworen. Het is een dag die de geschiedenisboeken zal halen, maar niet om de redenen waar we op hopen. Voor de tweede keer zal Donald J. Trump het presidentschap van het machtigste land ter wereld bekleden. En deze keer gebeurde het niet toevallig of onverwachts: miljoenen Amerikanen kozen willens en wetens voor een narcistische, leugenachtige racist als leider.

We leven in een tijd waarin de technologie sneller gaat dan onze wetten, sneller dan ons verstand, sneller dan onze moraal. Big Tech – de allesverslindende reuzen zoals Google, Microsoft, Amazon, Meta, Apple,... – is geen onschuldige innovatie meer. Het is een nieuwe machtselite, een digitale aristocratie die de wereld naar haar hand zet. Ze hebben geen tanks nodig, geen leger, geen grenzen. Hun wapens zijn data, algoritmen en afhankelijkheid.

Het interview met Luc Bertrand in De Morgen onderstreept een problematische trend die we al langer zien bij zogenaamde ‘captains of industry’: een select clubje van industrieel leiders dat zich boven de samenleving lijkt te verheffen en zich enkel bekommert om hun eigen en hun aandeelhouders belangen. Wat Bertrand hier doet, is niet nieuw. Het is eerder een patroon dat perfect past in de historische traditie van grote industriëlen die maar al te graag aanpappen met autoritaire figuren en de democratie ondermijnen in naam van ‘economisch belang’.

In ons land lijkt een zorgwekkende trend zich steeds meer te manifesteren: burgemeesters die zich, al dan niet onder druk van hun omgeving, bevoegdheden toeeigenen die eigenlijk toebehoren aan de rechterlijke macht. Denk aan het opleggen van uitgaansverboden voor jongeren of het beperken van feestelijkheden zoals op oudejaarsavond. Deze maatregelen worden vaak gerechtvaardigd onder het mom van veiligheid en openbare orde, maar ze werpen een schaduw over de fundamenten van onze democratie.

Kunstmatige intelligentie (AI) is niet langer een technologie van de toekomst; het is een realiteit die onze samenleving nu al diepgaand beïnvloedt. Van gezondheidszorg tot onderwijs, van mobiliteit tot veiligheid: AI belooft enorme vooruitgang, maar roept ook grote vragen op. Wat betekent deze ontwikkeling voor onze samenleving? En hoe zorgen we ervoor dat AI ons vooruit helpt zonder daarbij mensen achter te laten?

De komende presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten worden wereldwijd weer met argusogen gevolgd. De massale media-aandacht die deze verkiezingen krijgen, roept echter een belangrijke vraag op: waarom besteden we hier als niet-Amerikanen zoveel aandacht aan, terwijl we er geen invloed op hebben? De uitkomst raakt ons op indirecte manieren, maar rechtstreekse inspraak hebben we niet. Toch blijft de fascinatie bestaan, ook in Europa.